Việc Trường chuyên Lam Sơn (Thanh Hóa) điều chỉnh hệ số môn chuyên từ 2 lên 3 trong kỳ thi tuyển sinh lớp 10 năm học 2025–2026 đang gây ra nhiều tranh luận.

Trong khi lãnh đạo nhà trường và ngành giáo dục tỉnh cho rằng đây là cách để “chọn đúng học sinh thực sự giỏi môn chuyên”, thì không ít ý kiến phản biện cho rằng cách làm này tiềm ẩn nhiều hệ lụy và đi ngược lại nguyên tắc giáo dục toàn diện, vốn là trụ cột của giáo dục phổ thông hiện nay.

Thực tế, hệ số 2 đối với môn chuyên đã được áp dụng ổn định nhiều năm qua trong hệ thống các trường THPT chuyên trên cả nước.

Đây không phải là một công thức máy móc, mà là kết quả của quá trình điều chỉnh dần để vừa đảm bảo tính phân loại học sinh năng khiếu, vừa giữ được sự cân đối với các môn học cơ bản như Toán, Văn, Tiếng Anh.

Việc nhân hệ số 3 cho môn chuyên, một cách đơn phương và cục bộ, không chỉ làm phá vỡ sự đồng bộ về kỹ thuật thi mà còn tạo ra áp lực sai lệch cho học sinh. Khi môn chuyên được nhân hệ số 3, tỉ trọng điểm của nó lập tức chiếm hơn một nửa tổng điểm xét tuyển.

Điều này khiến học sinh buộc phải “đánh cược” tất cả vào một môn duy nhất và học lệch trở thành chiến lược bắt buộc.

Trong khi đó, nếu không đỗ vào Trường chuyên Lam Sơn, học sinh sẽ thiệt thòi khi dùng điểm ba môn chung để xét vào các trường THPT công lập khác và lúc này điểm môn chuyên không còn ý nghĩa.

Về mặt quản lý nhà nước, câu hỏi nghiêm túc đặt ra là: vì sao một trường chuyên cấp tỉnh lại có thể tự ý thay đổi hệ số môn thi một cách đột ngột mà không qua lấy ý kiến công khai, không có lộ trình tham vấn rộng rãi?

Trong kỳ thi quốc gia, nơi chuẩn mực và công bằng phải được bảo đảm ở mức cao nhất, thì việc một địa phương "đi một mình một đường" có thể tạo ra cảm giác bất an cho phụ huynh, học sinh và thậm chí ảnh hưởng đến niềm tin xã hội vào hệ thống giáo dục công lập.

Nếu mục tiêu là để phân loại tốt hơn học sinh giỏi môn chuyên, tại sao không lựa chọn những giải pháp chuyên môn hơn, như tăng độ khó của đề thi, tổ chức hai vòng thi như một số mô hình đang làm hiệu quả?

Việc thay đổi hệ số là cách tiếp cận cơ học, dễ làm nhưng tác động tâm lý, định hướng ôn thi và khả năng phân luồng lại sâu rộng hơn nhiều so với dự tính.

Cũng không thể lấy cớ “tuyển đúng người” để biện minh cho một điều chỉnh có nguy cơ làm lệch hẳn định hướng phát triển toàn diện của học sinh phổ thông.

Trường chuyên có sứ mệnh bồi dưỡng học sinh năng khiếu, nhưng cũng là một phần trong hệ thống giáo dục phổ thông.

Nếu chỉ tập trung tuyển chọn "gà nòi thi chuyên", mô hình trường chuyên sẽ mất đi giá trị bền vững là nơi phát triển toàn diện năng lực học sinh trên nền tảng chuyên sâu, chứ không phải rút gọn học sinh thành điểm số một môn.

Một kỳ thi công bằng không chỉ được bảo đảm bằng kỹ thuật tổ chức, mà còn bằng cách đối xử công bằng với tất cả thí sinh, từ lộ trình thông tin đến chính sách xét tuyển.

Trường chuyên, dù tên gì, ở đâu, thành tích lẫy lừng ra sao, cũng không thể là ốc đảo đứng ngoài nguyên tắc chung của nền giáo dục đất nước.

https://laodong.vn/giao-duc/truong-chuyen-lam-son-khong-the-di-mot-minh-mot-duong-1517541.ldo

Hoàng Văn Minh (báo lao động)