Là một trong những lãnh tụ cách mạng tiền bối của Đảng, một người cộng sản kiên trung, đồng chí Nguyễn Đức Cảnh (1908-1932) đồng thời còn là một nhà báo lớn của nền Báo chí Cách mạng Việt Nam.

Dành trọn thanh xuân cho độc lập, tự do của dân tộc

Sinh ngày 2.2.1908 tại làng Diêm Điền, tổng Hộ Đội, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình, Nguyễn Đức Cảnh là một trong những lãnh tụ đầu tiên của Đảng, là tấm gương sáng trong phong trào công nhân và lao động Việt Nam, một người cộng sản chân chính dành trọn tuổi thanh xuân để chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do của dân tộc.

Học hết tiểu học ở thị xã Thái Bình, Nguyễn Đức Cảnh sang học trường Thành chung, Nam Định. Ở đây, ông có điều kiện hiểu thêm thực trạng xã hội đương thời và có thiện cảm, gần gũi với những người bị áp bức bất công. Nguyễn Đức Cảnh kết bạn với những thanh niên yêu nước như Nguyễn Danh Đới, Đặng Xuân Khu (Trường Chinh), Nguyễn Văn Năng, Đặng Xuân Thiều.

Đến năm 1925, do tham gia phong trào đòi thả Phan Bội Châu, ông bị đuổi học khi đang học lấy bằng thành chung. Thời gian này, Nguyễn Đức Cảnh có 2 năm trước khi dấn thân vào con đường cách mạng gian lao và đó cũng là thời gian ông kinh qua các việc như làm thư ký hiệu ảnh Hưng Ký, giáo viên Trường tư Công Ích phố Bạch Mai, thợ sắp chữ nhà in Mạc Đình Tư.

Năm 1927, khi còn là thợ sắp chữ ở nhà in Lê Văn Tân, Nguyễn Đức Cảnh tìm đến và gia nhập nhóm "Nam Đồng thư xã", tổ chức sau này phát triển thành tổ chức Việt Nam Quốc dân đảng. Tháng 9.1927, ông cùng Lý Hồng Nhật sang Quảng Châu (Trung Quốc), gặp Tổng bộ "Thanh niên" để thực thi nhiệm vụ mà Quốc dân đảng giao cho. Đến Quảng Châu, Nguyễn Đức Cảnh và Lý Hồng Nhật không gặp được đồng chí Nguyễn Ái Quốc nhưng vẫn kịp dự lớp học chính trị của Tổng bộ Hội Việt Nam thanh niên cách mạng do Hồ Tùng Mậu huấn luyện.

Qua học tập, cả hai đều dứt khoát ly khai tổ chức Quốc dân đảng, tự nguyện gia nhập Hội Việt Nam thanh niên cách mạng, chuyển từ lập trường Quốc dân đảng sang lập trường Cộng sản. Đây là bước ngoặt quyết định trong cuộc đời hoạt động cách mạng của Nguyễn Đức Cảnh.

Ngày 28.7.1929, thực hiện Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương lâm thời về công tác công vận, Nguyễn Đức Cảnh triệu tập Đại hội đại biểu công nhân các tỉnh Bắc Kỳ tại 15 Hàng Nón (Hà Nội). Đại hội định ra nhiệm vụ mới cho phong trào công nhân và thành lập Tổng Công hội đỏ Bắc kỳ, cử đồng chí Nguyễn Đức Cảnh làm Hội trưởng lâm thời.

Một lãnh tụ cách mạng xuất sắc, một nhà báo lớn

Nhận thấy rõ tầm quan trọng của báo chí trong vận động cách mạng, Nguyễn Đức Cảnh sớm sử dụng báo chí làm vũ khí chiến đấu sắc bén, tích cực chỉ đạo đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động công nhân đoàn kết trong đấu tranh giai cấp. Ông góp phần tích cực vào việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam; đồng thời là người sáng lập và là Tổng Biên tập đầu tiên của Báo Lao Động.

Trong hoàn cảnh khó khăn thiếu thốn, phải đối phó với sự rình rập của mật thám, Báo Lao Động - cơ quan ngôn luận của Tổng Công hội Đỏ Bắc Kỳ được chuẩn bị khẩn trương và kịp ra số đầu tiên. Với sự giúp đỡ của một cơ sở Đảng, Lao Động số đầu tiên ra mắt ngày 14.8.1929, được in bằng bản đất sét, trên giấy Đáp Cầu có một mặt ráp, một mặt nhẵn.

Trong số báo này, Lao Động đăng lời kêu gọi công nhân, lao động các nhà máy, xí nghiệp, hầm mỏ, đồn điền tham gia tổ chức Công hội, đoàn kết đấu tranh chống bọn tư bản - đế quốc. Măng - sét của báo dưới chữ Lao Động to đậm là dòng chữ: “Giai cấp vô sản và các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới đoàn kết lại”. Trên trang nhất còn có bài nói về Đại hội Đại biểu lần thứ Nhất của Tổng Công hội Đỏ Bắc kỳ. Bài viết thô sơ nhưng lời trần thuật đầy hứng khởi trong đó hiện rõ hình ảnh “anh B” - tức đồng chí Nguyễn Đức Cảnh chủ trì đại hội.

Không chỉ là người sáng lập, khi phụ trách Báo Lao Động, Nguyễn Đức Cảnh còn trực tiếp viết nhiều bài báo tố cáo tội ác của chủ nghĩa đế quốc, kêu gọi quần chúng vùng lên đấu tranh. Báo Lao động số 4 (ra ngày 1.11.1929), ông có bài phân tích sâu sắc tình thế hiện thời: “Hiện bây giờ đế quốc chủ nghĩa đang ra sức bóc lột vô sản giai cấp, đày đọa dân cày nghèo, chúng nó đang sửa sang súng ống, tăng thêm quân đội, sắp sửa bắt hàng nghìn hàng vạn anh em đi chết cho nó ở chốn chiến trường để làm giàu cho một tụi tư bản…”.

Qua bài báo này, ông cũng chỉ rõ cho quần chúng nhân dân nhận thức chỉ có “Đảng Cộng sản mới hết sức hy sinh đi trước để dẫn đạo cho vô sản giai cấp và dân cày nghèo và mọi người lao khổ làm cách mệnh đánh đổ đế quốc chủ nghĩa ở Đông Dương mà thôi”. Chính những tiếng nói của báo chí, sự tuyên truyền, vận động của những chiến sĩ “vô sản hóa” góp phần thổi bùng ngọn lửa đấu tranh của các tầng lớp nhân dân lao động các tỉnh Hà Nội, Hưng Yên, Hải Dương, Hải Phòng, Quảng Yên, Hòn Gai, Cẩm Phả, Thái Bình, Nam Định.

Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Nguyễn Đức Lợi nhận định, Nguyễn Đức Cảnh sớm đến với báo chí và sử dụng báo chí làm công cụ cách mạng hữu hiệu. Báo chí giúp ông tham gia vận động quần chúng, tuyên truyền đường lối cách mạng… Các hoạt động thực tiễn đã tạo nên tên tuổi của ông, một lãnh tụ cách mạng xuất sắc, một nhà báo lớn của nền Báo chí Cách mạng Việt Nam.

Với những đóng góp của nhà báo Nguyễn Đức Cảnh đối với Báo chí Cách mạng Việt Nam, đối với công tác tuyên truyền vận động cách mạng trong các tầng lớp nhân dân, đấu tranh chống thực dân và các lực lượng phản cách mạng cũng như những giá trị to lớn của di sản báo chí mà ông để lại, Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐVN Ngọ Duy Hiểu chỉ ra 5 bài học từ nhà cách mạng, nhà báo lớn Nguyễn Đức Cảnh cho thế hệ hôm nay.

Thứ nhất là bài học về đổi mới tư duy và mở rộng tầm nhìn, coi trọng báo chí trong sự nghiệp cách mạng.

Thứ hai là tinh thần dấn thân cho sự nghiệp lớn.

Thứ ba, không ngừng đổi mới sáng tạo nhất là trong bối cảnh chuyển đổi số, chuyển đổi xanh.

Thứ tư, coi trọng công tác truyền thông, đặc biệt là công tác báo chí đối với công nhân.

Thứ năm, tiếp tục quan tâm xây dựng đội ngũ, người lãnh đạo, nhất là người đứng đầu trong công tác báo chí.

Ông Ngọ Duy Hiểu nhìn nhận, trong hoàn cảnh khó khăn, cách mạng chìm trong biển máu, tư tưởng của đồng chí Nguyễn Đức Cảnh là đưa báo chí trở thành kênh quan trọng để đưa thông tin đến với người dân, đặc biệt là công nhân, lao động. Nhìn lại đến nay, thời gian làm báo tuy ngắn ngủi nhưng ông để lại một di sản đồ sộ, xứng đáng là tấm gương cho những người làm báo hôm nay.

Theo Nhà báo Trần Thị Kim Hoa (Bảo tàng Báo chí Việt Nam), trong các không gian lịch sử nghề báo giai đoạn 1925-1945 trưng bày tại bảo tàng có một điểm nhấn nội dung về vũ khí báo chí đặc biệt trong đấu tranh giai cấp của các lãnh tụ cách mạng - nhà báo của ta. Một trong số đó là nhà báo Nguyễn Đức Cảnh - lãnh tụ Tổng Công hội Đỏ Bắc Kỳ, Bí thư đầu tiên của Thành ủy Hải Phòng, người trực tiếp viết bài, phụ trách báo, tạp chí của Công hội và là Tổng Biên tập đầu tiên của Báo Lao Động và Tạp chí Công hội Đỏ khi ông mới chỉ 21 tuổi.

“Sự hiện diện của ông trong khu vực trưng bày Báo chí Việt Nam 1925-1945 tiếp tục tỏa sáng một nhân cách, một tài năng - một tấm gương nghĩa khí đã sống, chiến đấu và hy sinh vì nhân dân, vì đất nước, trong đó có sự nghiệp Báo chí Cách mạng Việt Nam” - nhà báo Trần Thị Kim Hoa cho hay.

https://laodong.vn/cong-doan/toa-sang-mot-nhan-cach-mot-tai-nang-1526721.ldo

NGỌC TÚ (BÁO LAO ĐỘNG)