"Đất nước trọn niềm vui" là ca khúc do cố nhạc sĩ Hoàng Hà sáng tác năm 1975, trong bối cảnh đất nước Việt Nam đang sục sôi ngày vui thống nhất khi chiến dịch Hồ Chí Minh đang tiến gần đến ngày thắng lợi cuối cùng. Tròn 50 năm trước, Báo Lao Động cũng đã có những đóng góp không nhỏ vào hành trình lịch sử của dân tộc.

Những tấm gương hy sinh vì đất nước thống nhất

Phòng truyền thống của báo Lao Động còn lưu giữ một tấm thẻ nhà báo đặc biệt. Đó là thẻ của nhà báo Võ Văn Ngoạn với chức danh là Phó Tổng Biên tập.

Theo các tài liệu của Báo Lao Động, nhận lệnh tăng cường cán bộ cho Liên hiệp Công đoàn Giải phóng Liên khu 5 đầu năm 1962, nhà báo Võ Văn Ngoạn (sinh năm 1916, nguyên Phó Tổng Biên tập Báo Lao Động) đã nhanh chóng thu vén việc nhà, vội chia tay đồng nghiệp. Trước ngày lên đường vào Nam, ông đã đến từng bàn phóng viên chia tay mọi người và hẹn: "Sẽ gặp lại nhau khi nước nhà thống nhất".

Những cán bộ văn hóa, báo chí, công đoàn cùng đồng chí Võ Văn Ngoạn vượt Trường Sơn vào Nam Bộ sau này chia sẻ, đường Trường Sơn khi ấy mới chỉ là những lối mòn nhỏ hẹp, nhiều quãng còn chưa có đường đi, đoàn quân phải cắt rừng để tránh biệt kích, có khi phải dùng dao phát rừng, mệt thì tìm nơi nghỉ qua đêm, mai lại đi tiếp. Lội rừng Trường Sơn vào mùa mưa thật gian khổ, vắt lá nghe thấy hơi người là “búng” vô tay, chân, cổ, đầu, mặt, chúng rúc rỉa, hút máu.

Trong 15-20 ngày đầu sau khi vượt qua giới tuyến là đoàn có cơm ăn, còn sau đó chỉ có khoai mì (sắn), môn dọc và lá bép với chút muối hòa bột ngọt. Nhiều ngày, đoàn cán bộ văn hóa, báo chí, công đoàn cùng đồng chí Võ Văn Ngoạn ăn khoai mì cũng không đủ no. Họ phải chống chọi với đói lạnh và biệt kích, những cơn sốt rét rừng, sức khỏe tuy yếu hẳn nhưng không ai nản lòng, thối chí.

Không ngờ, cây bút ấy đã không thể trở về và nằm xuống giữa núi rừng Trường Sơn trong cuộc kháng chiến chống Mỹ ác liệt. Ngoài nhà báo - liệt sĩ Võ Văn Ngoạn, còn có nhà báo Lê Ái Mỹ cũng hy sinh khi tăng cường cho chiến trường miền Nam. Nhà báo Lê Ái Mỹ sinh năm 1936, quê gốc Bình Định, tập kết ra miền Bắc năm 1954. Nhà báo Lê Ái Mỹ tốt nghiệp tú tài Tây, giỏi tiếng Pháp, công tác ở cơ quan Tổng Công đoàn Việt Nam (nay là Tổng LĐLĐ Việt Nam); sau, tổ chức điều chuyển ông Lê Ái Mỹ về công tác tại Báo Lao Động.

Theo nhà báo Văn Hiền, nguyên Phó Tổng Biên tập Báo Nghệ An, người đã sưu tầm tư liệu về cuộc đời và sự nghiệp của nhà báo Lê Ái Mỹ: “Năm 1963, do diễn biến tình hình cách mạng, Trung ương có chủ trương cử một số cán bộ cốt cán vào miền Nam xây dựng các cơ quan báo chí và tổ chức phong trào cách mạng, nhà báo Lê Ái Mỹ đã tình nguyện xung phong vào chiến trường miền Nam công tác, chiến đấu. Ngày 15/2/1963, đoàn cán bộ khởi hành vào Nam. Dọc đường hành quân vô cùng vất vả, gian khổ, thiếu thốn, vượt qua những cung đường rừng hiểm trở, sau 3 tháng, các cán bộ mới đến cơ quan của Trung ương Cục miền Nam tại Tây Ninh. Trong vai trò là cán bộ công đoàn, Lê Ái Mỹ đã “3 cùng” với công nhân lao động tại Nhà máy đóng tàu Ba Son, Cảng Sài Gòn và nỗ lực xây dựng thành công tổ chức Công đoàn và phong trào công nhân tại các cơ sở quan trọng này”.

Vào ngày 15.6.1970, trên đường đi công tác, nhà báo Lê Ái Mỹ bị địch phục kích và đã hy sinh tại 18 thôn vườn trầu (Hóc Môn, TPHCM). Tư liệu tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III còn lưu một số thông tin về nhà báo Lê Ái Mỹ như sau: “Họ và tên Lê Ái Mỹ, sinh ngày 12.3.1933, quê quán làng Bình Thanh, xã Phước Hậu, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định. Ngày đi B: 25.8.1965. Cơ quan trước khi đi B: Báo Lao Động”.

Lao Động trong những ngày tháng sục sôi

Cuối tháng 3.1975, hòa chung khí thế chiến thắng của quân và dân miền Nam, Báo Lao Động đã đưa những hàng tít lớn trên trang nhất: “Thắng lợi to lớn đầu Xuân năm 1975”. Bài viết khẳng định: “Thắng lợi to lớn đầu xuân năm 1975 của dân và quân toàn miền Nam ta là thắng lợi rực rỡ của tinh thần ý chí “Không gì quý hơn độc lập tự do”, đồng thời thể hiện sâu sắc nguyện vọng tha thiết của quân và dân ta là hòa bình, độc lập, dân chủ, hòa hợp dân tộc và thống nhất Tổ quốc. Đó là thắng lợi của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, của tinh thần quyết chiến quyết thắng, của sức mạnh vô địch, của chiến tranh nhân dân Việt Nam trong thời đại mới”.

Bài xã luận đăng trên trang nhất báo Lao Động số ra ngày 22.3.1975 có dòng tít “Miền Nam anh hùng đang cổ vũ chúng ta”. Bài xã luận khẳng định: “Công nhân và lao động miền Bắc với tình cảm tha thiết gắn bó với miền Nam nhiệt liệt chào mừng những thắng lợi rực rỡ của đồng bào và chiến sĩ miền Nam vừa giành được”.

Bài xã luận đăng trang nhất số ra ngày 29.3.1975 có tiêu đề: “Đẩy mạnh phong trào thi đua “Mỗi người làm việc bằng hai vì miền Nam ruột thịt”. Số báo này cũng dành một trang đặc biệt về hình ảnh Huế giải phóng.

Giữa tháng 4.1975, Báo Lao Động mở chuyên mục “Cùng miền Nam xốc tới” mời bạn đọc tham gia viết bài về không khí thi đua và những thành tích ban đầu chào mừng giải phóng miền Nam. Một trong những phóng sự vang dội của báo Lao Động thời điểm ấy là phóng sự “Bình minh Đà Nẵng” đăng liên tiếp trên 2 kỳ của nhóm tác giả Nguyễn Đình Hồng – Thái Giang – Thủy Nguyên. Bài phóng sự có đoạn: “Trời hửng nắng. Cái nắng đầu tiên, sau 117 năm nô lệ, dát vàng, long lanh trên mái nhà thành phố. Và con sông Hàn từng chứng kiến bao biến cố lịch sử, giờ đây trẻ lại bởi màu nắng, màu cờ và tiếng cười nói”vang động. Hàng nghìn cửa sổ bật tung, hoa ném xuống đường. Hoa và nón trắng múa theo trên đầu bộ đội. Người người lớp lớp đổ ra tíu tít chào cách mạng. Triệu cặp mắt xúc động, nhìn lá cờ của mình mà khóc, mà sướng. Chao ôi, để có màu cờ này, màu trắng này – Đà Nẵng phải đi qua 117 năm…”.

Ngày 30.4.1975, ngày toàn thắng của chiến dịch lịch sử Hồ Chí Minh, giải phóng Sài Gòn, giải phóng miền Nam cũng là ngày đánh dấu sự thay đổi số phận của hàng triệu con người. Đất nước bước vào kỷ nguyên mới.

Hòa chung không khí của đất nước, Báo Lao Động đã phản ánh niềm vui của toàn dân tộc, động viên các tầng lớp nhân dân tham gia đẩy mạnh sản xuất, kiến thiết đất nước.

Số báo 2698 ra đúng ngày 30.4.1975 đăng bức tranh cổ động của họa sĩ Huy Oánh và bài xã luận “Tiến lên với tinh thần ngày 1.5 và khí thế chiến thắng". Bài xã luận có đoạn: “Thắng lợi vừa qua của đồng bào và chiến sĩ miền Nam đang tạo ra một cục diện mới hết sức tốt đẹp, lực lượng của cách mạng đang áp đảo kẻ địch. Sự sụp đổ của chúng là không sao tránh khỏi được. Toàn thể đồng bào và chiến sĩ miền Nam đang xốc tới giành thắng lợi hoàn toàn. Tình hình cách mạng mới đặt ra yêu cầu mới hết sức khẩn trương đối với giai cấp công nhân và nhân dân ta”.

Bên trên măng sét, Báo Lao Động dẫn lại lời Chủ tịch Hồ Chí Minh nói tháng 5.1962: “Mỗi một tấn than, mỗi một nhà máy, mỗi một tạ lương thực… mà chúng ta tăng gia thêm và tiết kiệm được đều giúp vào tốc độ xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đều là ủng hộ cuộc đấu tranh anh dũng của đồng bào miền Nam, đều là góp phần thực hiện hòa bình thống nhất nước nhà”.

Phía dưới là bài viết với dòng tít lớn “Vì miền Nam ruột thịt, thi đua mỗi người làm việc bằng hai”.

Số báo 2699 ra ngày 3.5.1975 đăng trang trọng không khí chiến thắng với dòng tít lớn: “Chào mừng chiến thắng huy hoàng của nhân dân cả nước ta GIẢI PHÓNG HOÀN TOÀN MIỀN NAM” cùng khẩu hiệu: “Dấy lên phong trào thi đua lao động, sản xuất, tiết kiệm, sôi nổi, liên tục, đều khắp”. Đây là số báo đăng phóng sự “Đêm thép”. Bài phóng sự có đoạn: “Sung sướng thay chúng tôi đang ở đây một đêm chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng, một đêm thép. Từ chiều, hàng vạn công nhân khu gang thép đã kéo còi chào, hồi còi kéo dài như không bao giờ dứt, và nổ pháo, và hoan hô reo mừng”.

Đất nước thống nhất, lịch sử Báo Lao Động cũng sang trang mới. Tháng 4.1975, tờ Lao Động Mới - cơ quan của Liên hiệp Công đoàn Giải phóng miền Nam, số 1 ra mắt bạn đọc miền Nam. Ban Thư ký Tổng Công đoàn yêu cầu Tòa soạn Báo Lao Động bằng mọi cách chi viện cho tờ Lao Động Mới, coi nó như tờ Lao Động hiện diện ở miền Nam.

Ngày 6.6.1976, Hội nghị thống nhất Công đoàn toàn quốc đã họp tại Hội trường Thống Nhất, thành phố Hồ Chí Minh. Dự hội nghị có 72 đại biểu thay mặt cho 3 triệu đoàn viên công đoàn hai miền Nam - Bắc. Hội nghị đã quyết định thống nhất Công đoàn hai miền Nam - Bắc thành “Tổng Công đoàn Việt Nam”. Báo Lao Động Mới sáp nhập vào Lao Động.

Trong những ngày thống nhất, Báo Lao Động đã trở thành một kênh tuyên truyền, động viên, cổ vũ các tầng lớp xã hội góp phần vào thắng lợi và phát triển của tổ chức Công đoàn và của đất nước Việt Nam.

https://laodong.vn/xa-hoi/bao-lao-dong-trong-nhung-ngay-dat-nuoc-tron-niem-vui-1498930.ldo

MINH QUANG (BÁO LAO ĐỘNG)